Sıdkı Baba'nın Oğlu Ali Baki Gül Baba Divanı

Baki Yaşa Altınok Kitapları

Sıdkı Baba'nın Oğlu

ALİ BAKİ GÜL BABA DİVANI

Baki Yaşa Altınok

1946 yılında Kırşehir Mucur ilçesi Küçük Kavak köyünde doğdu. Küçük yaştan itibaren yörenin en büyük âlimi Hacı Molla Said Efendi’den Kuran, Hadis, tasavvuf, tarih ve Osmanlıca dersleri alarak yetişti. İmam Hatip Okulunu bitirdi. Mucur ve Hacıbektaş köylerinde yıllarca imamlık yaptı. Daha çok Alevilik ve Türk Halk Edebiyatı üzerine çalışmaları ve yapıtları ile tanınır. Çok sayıda yapıtı arasında 2013 yılında Malatya Yazıhan Bereketli (Çörmeğe) köyünden Tarsus Yenice’ye göç eden bir ailenin çocuğu olan ve Alevi edebiyatında önemli bir yeri olan Sıdki Baba, Sıtkı Baba, Sıtkı Pervane gibi adlarla anılan aşığın divanını da yayınladı.

Ali Baki Gül

Asıl adı Zeynel Abidin olup, Hacıbektaş Dergâhında sıdk ile hizmet etmesinden dolayı “Sıdki” mahlası verilir. 1894 yılında Amasya Merzifon Harız (Gümüştepe) köyüne giderek yerleşir. Oğlu Ali Baki burada 1897 yılında dünyaya gelir. Annesi Çorum Alaca İmadhöyüğü köyünden Hatice hanımdır. Babası Sıdki Baba gibi Ali Baki Baba da Hacıbektaş Dergâhına hizmet eder, eğitim alır. Babasının etkisi ile âşıklık yönünü de geliştirir. Cemalettin Celebinin gönüllü Mücahidin alayında babası ile birlikte yer alır. Askerlikte terzilik ve marangozluğu öğrenir, yaşamının sonuna kadar terziliğini sürdürür. Köyünde gönüllü imamlık yapar, cemlere katılır. Kendi köyünden Sadiye Hanım ile evlenir. Son yıllarını oğlu Muhsin Gül’ün yanında geçirir. 1956 yılında Harız köyünde aramızdan ayrılır.
Alevi ozanlar arasında önemli bir yeri olan, deyişleri cemlerde çalınıp söylenen Sıdki Baba’nın oğlu Ali Baki Gül geleneği sürdüren âşıklardandır. Şiirlerini cönklere kaydetmiş, şiirleri Baki Yaşa Altınok tarafından günümüz Türkçesine çevrilerek ve düzenlenerek Ali Baki Gül Baba adıyla kitap olarak yayınlanmıştır. Mayıs 2017’de Helke yayınları tarafından İstanbul’da yayınlanan kitap aldı. 752 sayfa olup, kitapta aşığı yaşamı sanatı ve şiirleri yer aldı.
Yazar Baki Yaşa Altınok daha kitabın hazırlık aşamasında iken söyleşilerimizde Ali Baki’nin babası Sıdkı Baba’dan aşağı kalmayan bir şair olduğunu belirtmişti. Kitabının arka kapağında aşıklık geleneği, halk edebiyatı ve Ali Baki Gül Baba hakkındaki değerlendirmesini okuyalım.

‘Ali Baki Gül Baba Divanı’ Arka Kapak Yazısı

Halk ozanı veya âşıklık Anadolu’da toplumun işiten kulağı, gören gözü ve söyleyen dili olmuştur. Yaşamını halkla birlikte devam ettiren ozan, sazıyla sözüyle halkın sesidir. Dolayısıyla bu gelenek, halka mal olmuş bir kültürdür.
Ozan, halkın bağrından kopar ve temsil ettiği toplumun sorunlarını, söz dizelerine dökerek anlatır. Yaşadıkları dönemlerde her halk ozanının farklı bir yeri vardır. Ama tüm halk ozanlarımızın buluştuğu yer halkın gönlüdür.
Tarih boyunca ozanlık ve halk edebiyatı çeşitli dönemler baskı ve zorluklarla karşılaşmış ve her türlü olumsuz koşullardan geçerek günümüze kadar gelmiştir.
Halk ozanlığı, değişen yaşam koşulları ve değer yargıları karşısında gerileme yaşasa da öz kültüründen vazgeçilmez simgelerinden biri olma özelliğini yine de korumuştur.
Bugüne değin adı bilinen ya da bilinmeyen binlerce şair bu topraklarda yaşamını sürdürmüştür. Yalnızca âşık edebiyatına ilişkin yazılmış kitap sayısı yüzlerle ifade edilmesine rağmen, daha gün yüzüne çıkmamış veya türlü sebeplerden dolayı çıkarılmamış çok sayıda şair olduğu muhakkaktır.
Bunların şiirlerinden oluşan binlerce cönk ve defter kütüphanelerde veyahut şahısların ellerinde ortaya çıkıp halkla buluşmayı beklemektedir. Bunlardan birisi de özel kütüphanemizde olan Osmanlıca 6-7 defter ile onlarca kâğıt yapraklarına ve sigara kâğıtlarını düzelterek şiirlerin yazıldığı güçlü şiirleri olan Ali Baki Gül Baba’dır.
Ali Baki Gül Baba ünlü şair Sıdki Baba’nın oğludur. Şairlik eğitimini babasından almıştır. Sıdki Baba’nın Hacı Bektaş Dergâhında aldığı eğitim, Ali Baki’nin, güçlü bir şair olmasında önemli etken olmuştur.

Yeni Çalışmalar

“Sıdki Baba ve Ali Baki Gül Baba divanından sonra Hacı Bektaş Dergâhından Cemalettin Çelebi ve Veliyettin Çelebi kardeşler ile ile Sıdki Baba’nın hocası olan Yozgatlı Ali Nihani Baba’nın divanını “Nihani Divanı” adıyla yayınlayacağız.
Daha sonra önemli bir tarihsel konuyu işleyen, “Tarihin En Büyük Yalanı ve Hasan Sabbah” adlı araştırma var.
Kırşehir’de yetişen âşıklardan “Toklumenli Âşık Said” adlı çalışmamız ve pek çok halk edebiyatı alanında kitaplarım var yayınlanacak olan...

Son Söz

Ali Baki Gül Baba’nın şiirlerinden dörtlüklere yer verelim.

Faydasız sohbette bulunma zahit
Âşık meclisinde irfan isterler
Surete bürünüp olma mukallit
Sadakat babında burhan isterler
*
Tamire muhtacım şahım efendim
Düzelt kamburumu yon kerem eyle
Aşkın kapısın aç çözüver bendim
Olmasın yüreğim hun kerem eyle
*
Can gözüyle hak cemale bakarız
Hak için bağrımız nara yakarız
Sakin görünürüz coşkun akarız
Ummana karışır çayımız bizim